آرشیو دروس خارج فقه آیت الله مرتضی مقتدایی90-89

قسامه

راز ثبوت قتل در ابواب جنایات در مورد حقوق؛

معمولاً راه هایی برای اثبات جنایت در محکمه وجود دارد که برخی از آنها مورد بحث قرار گرفت: 1- بینه 2- اقرار (این دو بحث و نیز بحث «علم قاضی» گذشت.)

قسامه:

قسامه به معنای 50 قسم خوردن است یعنی مدعی ادعا می کند فلانی قاتل است، و بیّنه ندارد؛ و مدعی علیه هم اقرار نمی کند. در خصوص قتل چون دماء مسلمین مطرح است؛ علاوه بر اقرار و بینه راه سومی به نام قسامه مطرح است در این صورت اگر قسامه جاری شود، قتل ثابت؛ و مدعی علیه، به عنوان قصاص اعدام می شود.

فلسفه تشریع قسامه:

دلیل اصلی اجرای قسامه حفظ دماء مسلمین است. زیرا اگر قسامه مشروع نبود و می گفتیم یا باید به طریق بیّنه ثابت شود یا اقرار، ممکن بود مثلاً یک آدم خطرناکی وارد یک خانه شود و با خود بگوید من که اقرار نمی کنم و در این جا هم یا کسی نیست و یا بینه محکمه پسندی وجود ندارد، پس این شخص را می کشم و مجازات نمی شوم. امّا اگر قسامه مشروع باشد جرأت نمی کند زیرا گرچه خودش اقرار نمی کند و کسی هم نیست که در محکمه شهادت بدهد و اگر شاهدی باشد محکمه پسند نیست امّا برادر، فرزند، پدر و دیگر بستگان یا غیر بستگان مقتول، در محکمه قسم می خورند و اقامه ی قسامه می کنند؛ که این آقا قاتل است و اعدام می شود. و لذا «لیحقن به الدماء» می گوید برای این که خون مسلمان محفوظ بماند قسامه تشریع شد. و در باب قتل یک طریق برای اثبات قتل اضافه شد.

ص: 1